Παρέτο, Βιλφρέντο

(Pareto, Παρίσι 1848 – Σελινί, Γενεύη 1923). Ιταλός οικονομολόγος. Έπειτα από μερικά χρόνια γόνιμης συνεργασίας στην Εφημερίδα των οικονομολόγων (Giornale degli economisti), ο Π. προσκλήθηκε να διαδεχθεί τον Λεόν Βαλρά στην έδρα της πολιτικής οικονομίας του Πανεπιστημίου της Λοζάνης, την οποία κράτησε από το 1893 μέχρι το 1906. Η οικονομική σκέψη του Π. κινείται από την παρατήρηση ότι, αν στη βάση της οικονομικής ισορροπίας τίθεται η χρησιμότητα, σύμφωνα με την επικρατούσα θεωρία πρέπει να υποθέσουμε αναγκαστικά ότι αυτή η χρησιμότητα είναι ποσότητα σταθμητή. Αυτό είναι κατά κανόνα αντίθετο από την πραγματικότητα, εκτός αν παραδεχτούμε ότι η χρησιμότητα ενός αγαθού εξαρτάται από την ποσότητα στην οποία το αγαθό αυτό είναι διαθέσιμο. Για να δημιουργήσει ένα λογικό σύστημα, ο Π. αντικαθιστά τη χρησιμότητα με τις ατομικές επιθυμίες στις οποίες βλέπει την κινητήρια δύναμη κάθε οικονομικής δραστηριότητας. Με την αντικατάσταση αυτή ξεπερνά τη δυσκολία να εκφραστεί η χρησιμότητα με ποσοτικούς όρους, εφόσον δεν παρουσιάζονται ανάλογα προβλήματα με τις επιθυμίες, γιατί αυτές θεωρούνται ως πραγματικά δεδομένα. Μπροστά στις επιθυμίες βρίσκονται τα εμπόδια, η αντανάκλαση των υποκειμενικών ψυχικών καταστάσεων που καθορίζονται από την αναγκαία θυσία για την ικανοποίηση των επιθυμιών. Συγχρόνως, οι επιθυμίες μας είναι τα εμπόδια των άλλων, και αντίστροφα. Η ισορροπία πραγματοποιείται όταν οι αντίθετες αυτές δυνάμεις αντισταθμίζονται. Η οικονομική επιστήμη συνεπώς πρέπει να περιορίζεται στη μελέτη των μηχανισμών με τους οποίους γίνεται αυτό, ενώ όλα τα άλλα είναι έργο της κοινωνιολογίας. Στη θεωρία αυτή ο Π. αφιέρωσε ενδελεχή έρευνα, καταλήγοντας σε συμπεράσματα λεπτά και πρωτότυπα, αλλά η έμφυτη τάση του προς το αφηρημένο και η κατάχρηση της μαθηματικής μεθόδου προσδίδουν σε ορισμένα μέρη του έργου του χαρακτήρα πολύ σχηματικό, με αποτέλεσμα να μη γίνεται τελείως παραδεκτό. Η σκέψη του Π. εκτίθεται ουσιαστικά σε τρία βασικά έργα του: Μαθήματα πολιτικής οικονομίας (1896-97), Εγχειρίδιο πολιτικής οικονομίας (που δημοσιεύτηκε στα ιταλικά το 1906 και επανεκδόθηκε στα γαλλικά με σημαντικές τροποποιήσεις το 1909), Σύστημα γενικής κοινωνιολογίας, που δημοσιεύτηκε στα ιταλικά το 1916 και στα γαλλικά το 1917-19.